15 Nisan 2010 Perşembe

Camların Geri Dönüşümü-Araştıralım Hazırlanalım

http://www.enyesilankara.org/image/cam%20geri%20donusum.jpg
Cam Geri Dönüşüm Süreci
Fırına Hazır Cam Kırığı Hazırlama Kapasiteleri ve Süreci
Tüketim sonrası toplanmış cam ambalaj atıkları genellikle demi ve demir dışı metal malzemeden kapaklar, taş parçaları, plastik kapak ve folyolar, kağıt etiketler v.b. katışıklar içerdiğinden direk olarak cam ambalaj üretiminde kullanıma uygun değildir. Cam endüstrisinin talebini karşılamak için cam kırığı kirlilik ve katışıklardan arındırılmak üzere hazırlama tesislerinde genel olarak cevher hazırlama tekniklerinden yararlanan dört ana ayırma işlemi grubundan oluşan işlemler sürecinden geçerler.
Elle ayıklama
Mekanik, manyetik, pnömatik ayırma
Yıkamalı – ince elemeli ayırma
Otomatik ayırma
Manyetik ayırma:Stok sahasındaki atıklar besleme bandı ile ayırma bandına aktarılır. Manyetik ayırıcı bandın üzerinde durur. Çapraz hareket eden mıknatıs bandı vasıtasıyla serbest demir parçaları uzaklaştırılır. Cam ambalaj atıkları içindeki demirden malzeme ayrılmaz ise flint cam limit dışı yeşilimsileştiğinden renk kalitesi düşer.
Elle Ayırma :Banktaki iri parçaları kağıt, plastik, taş, seramik, porselen, farklı renkteki cam parçaları v.b katışıklar el ayıklama ( tavuklama ) yöntemiyle uzaklaştırılır. Özellikle iri taş ve seramik parçalar bu aşamada kolaylıkla ayrılır.
Kırma :Kırıcı seçiminin uygun cam kırığı eldesin de önemi çok büyüktür. Çünkü tane boyutu fırının enerji sarfiyatında oldukça etkilidir. Genelde çekiçli kırıcılar kullanılır ve çıkış açıklığı ortalama 10-25 mm’dir. Kırma işlemi ile cam ambalaj atıklarının parçalanarak katışıklardan serbestleşmesi sağlanır. Son zamanlarda çeneli ve tambur kırıcılardan ikili kombinezon ile % 15-20’ler düzeyindeki istenmeyen ince fraksiyon oranının kolayca %5’in altına düşürülmesi sağlanmıştır.
Titreşimle Eleme :Kırıcıdan çıkan ürün elenerek +40 mm ve -5 mm’lik tane fraksiyonları üründen ayrılır. İnce fraksiyon uygun kalitede ise paçal yapılarak fırına verilebilir. Kalite düşükse artık olarak çöpe atılır. İri fraksiyon kırma devresine boyut küçültme için geri beslenir.
Pnömatik Ayırma :Siklon, cam kırığı içersindeki mantar, plastik kaplar, metal ve plastik folyo ( kalay ve alüminyumdan ), ile kağıt etiket parçaları gibi hafif katışıkları uzaklaştırmak için kullanılır.
İnce Elemeli Tamburla Yıkama :Sisteme beslenen malzeme sadece kumbaralardan geliyorsa bu işleme gerek olmayabilir. Ancak çöplük camı ise kullanılmalıdır. Böylece toz, toprak ve çamurdan ileri gelen kirliliklerin su ile yıkanarak uzaklaştırılması sağlanır.
Otomatik Demir Dışı Ayırma:demir dışı metallerden yapılmış küçük ring ve folyo ve folyo parçalar bu aşamada ayrılır.
Otomatik Opak Malzeme Ayırma:Camın ışık geçirgenliği özelliğinden hareketle kızıl ötesi ışın kullanılarak porselen, taş ve plastik v.b. opak malzemelerin cam kırığından ayrılması sağlanır. Şimdilerde ışın yerine sayısal görüntü işleme kameralarının kullanılması ile hem ayırma randımanı arttırılmış hem de renk ayrımı aynı ünitede gerçekleştirilebilir olmuştur.
Cam Ambalaj Üretim Süreci
Birincil hammaddelerin tam olarak karıştırılması ile elde edilen harmana üretim ıskartalarının uygun boyutta kırılması ile elde edilen iç kaynaklı ve çevrecilik kapsamında yürütülen faaliyetler geri kazanılan dış kaynaklı cam kırığı şeklindeki ikincil hammaddelerin ilavesiyle malzeme girdisi fırında eritilmek için hazır hale gelir. Girdi, cam fırınında 1500oC’de eritildiğinde istenilen renkte bal kıvamlı akışkan bir sıvı olan soda – kireç camına dönüşür. Erimiş cam damla halinde kesilip otomatik olarak makinelerde presleme ve üfleme veya iki kez üfleme yöntemiyle kavanoz ne şişe şeklinde kalıplanır. Elde edilen cam ambalaj daha sonra programlı olarak soğutulur, hat üstünde hassas kalite muayenelerden geçirilir hatalı olanlar ayrılır.böylece üretim süreci tamamlanmıştır ve cam ambalajlar paketlenerek müşteride doluma gönderilmek için depolanır. Dolumda içecek-yiyecek ile doldurulup piyasaya sürüldükten sonra tüketiciye ulaşan ürünlerin kullanımı sonrası ambalaj atığı haline gelen kullanılmış cam şişe ve kavanozlar, geri kazanılarak fırına hazır cam kırığı haline getirilir, ardından fabrikalarda ikincil hammadde olarak kullanılarak yeniden şişe ve kavanozlara dönüştürülürler. Cam ambalaj böylece sürekli kullanılabilir. Cam ambalaj üretim süreci tablodaki gibi özetlenebilir.
Atık Camların Yeniden Kullanım Alanları
Dünyada uzun bir süredir hurda camlar, inşaat sektöründe kullanım alanları bulmuştur. Bu kullanım alanlarının ilki ve en önemlisi, tuğla ve beton parçalarının hurda camlarla karıştırılması ile üretilen bina panelidir. Cam dolgulu bina panelleri darbeye dayanıklı ve düşük su adsorpsiyonunu sahiptir. Cam yünü ve zımpara üretiminde de artan bir biçimde talep vardır.
Türkiye’de ise düz cam kırıkları binalarda dış yüzey kaplama malzemesi olan cam mozaik halinde kullanılmaktadır. İç mekanlarda dekorasyon amaçlı kullanılır. Trafik ve yol işaretleriyle yol çizgi, şerit ve kaplamalarında kullanılan boyalara katılarak işaretlerin ışığı geri yansıtması ve gece ışıldaması sağlanır.
Türkiye’de Cam Geri Dönüşümü
Türkiye son yıllarda hızla bir tüketim toplumu haline gelmiştir. Artan tüketime paralel olarak da oluşan atıklarda da , özellikle ambalaj atıkları, büyük oranda bir artış göstermektedir. Türkiye’de üretilen camlar; ambalaj camı, düz cam, zücaciye ve elyaf camıdır. Bunların içinde en büyük payı %35 ile ambalaj camları alırlar. Her bir cam türü üretim sırasında geri kazanılabilmektedir. Ancak tüketim sonrası geri kazanım geri kazanım sadece cam ambalajda mümkün olmaktadır. Toplamada henüz cam şişe kumbara sisteminin yaygınlaşmamış olması cam ambalaj atıklarının üçte iki oranında şehir çöplüklerinden temin edilmesine neden olmaktadır. Bunlarda kazmacı tabir edilen toplayıcılar tarafından çuvallara doldurulan atıklar daha sonra hurdacılara, oradan da işleme tesislerine gelmektedir.
1986 yılında İstanbul’da başlayan kaldırım kenarı toplama bugün Ankara, İzmir, Bursa, Mersin, İzmit ve Antalya Büyükşehir belediyelerine dek genişlemiştir.ayrıca Ege, Akdeniz ve Kocaeli Belediyeler Birliği kapsamındaki birçok belediye sınırları içine de cam şişe kumbarası konulmuştur. 2000 adedi geçen kumbaralarla toplanan cam ambalaj atığı miktarı 4000 tonu geçmektedir. Önemli miktarda yatırıma rağmen kumbaralar aracılığıyla cam ambalaj atık toplanması yıllık cam geri dönüşümünün %10’na varabilmektedir.kumbara performansları Batı Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında bu ülkelerde 5-10 kat daha fazla yüksek dolma verimliliği elde edildiği görülmektedir. Bunun tek sebebi halkın gönüllülük esasına dayalı bu faaliyete olan katılım düzeyinin düşüklüğüdür. Bu durumun giderilmesi içinde son günlerde eğitim ve tanıtım çalışmaları giderek arttırılmaktadır. Ancak ekonomiye katkısı yönüyle konu incelendiğinde, cam ambalaj geri dönüşümünde ilk küçük adımların atıldığı 1970’lerin başından 1998 yılı sonuna kadar 550 bin ton cam ambalaj atığının yeniden şişe haline getirildiği görülür. Böylece 2 milyar adedin üzerinde şişe ile ifade edilen bu değerle doğal kaynaklarda 1998 fiyatları ile 500 milyar liralık 1 milyon tona yakın hammadde tasarrufu sağlanmıştır. Tablo’dageri kazanılabilir atık maddeler içindeki cam miktarı görülmektedir.
Tablo 4.5 : İllere göre geri kazanılabilir atık maddeler içinde cam miktarı, aralık 1993 ( D.İ.E. 1993 )
İLLER
TEMMUZ (ton/ay)
ARALIK(ton/ ay)
Adana
4,69
23,07
Ankara
12,52
16,41
Bursa
22,18
30,23
Diyarbakır
8,00
29,06
Gaziantep
21,01
15,71
İskenderun
25,79
24,23
İstanbul
15,91
15,70
İzmir
24,70
23,65
Kayseri
8,80
12,34
Konya
12,88
21,16
Samsun
16,73
31,22

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder